Pgb onder vuur, Per Saldo op de bres

Terwijl de formatiebesprekingen voor een nieuw kabinet nog in volle gang zijn, laten veel organisaties al van zich horen. Zij zien hun kans schoon en brengen juist nu de voor hen belangrijkste punten onder de aandacht van het toekomstige kabinet. Voor Per Saldo is een deze week verschenen rapport van een interdepartementale technische werkgroep aanleiding om de stem van budgethouders nu luid en duidelijk te laten horen. Voorstellen in ‘Zorgen voor gezonde groei’ doen bij velen alarmbellen rinkelen.

Cijfers laten een flinke groei zien van de zorguitgaven. Het Centraal Planbureau (CPB) heeft uitgerekend dat bij ongewijzigd beleid de collectieve zorguitgaven in 2021 ruim € 80 miljard bedragen, ongeveer een derde van de overheidsuitgaven. Dat valt op den duur niet meer op te brengen. Dat er iets moet gebeuren, lijkt onvermijdelijk. Reden waarom de ministers van VWS en Financiën een werkgroep de opdracht hebben gegeven om de feiten op een rij te zetten en voorstellen te doen voor maatregelen op de korte en de middellange termijn. Het pgb wordt daarbij niet ontzien.

Ongewenst gebruik

In het technische rapport, met als basis de harde cijfers, wordt niet voorbijgegaan aan belangrijke waarden als ‘zorg op maat’, ‘vereenvoudiging’, ‘samenhang’ en een ‘integraal pakket’. Maar de werkgroep legt ook de vinger op de zere plek. Het pgb groeit naar verhouding sterk, wat de vraag doet rijzen of het pgb wel wordt gebruikt door de groep waarvoor het oorspronkelijk bedoeld is. In het rapport wordt als voorbeeld genoemd de instellingen die zorg verlenen in kleinschalige pgb-wooninitiatieven, waar geen sprake is van eigen regie en het pgb louter en alleen een financieringsvorm is.

Voorstellen werkgroep

Omdat het pgb het hardst groeit, werd door de werkgroep onderzocht hoe deze groei ingedamd kan worden.

Een van de oplossingen wordt gezocht in een goed beheer van het pgb. Budgethouders en/of hun vertegenwoordiger zouden scherper moeten worden getoetst op hun vaardigheden.
Professionals zouden moeten meekijken om de kwaliteit van zorg te toetsen, zodat duidelijk is dat het budget wordt ingezet waar het voor bedoeld is.
Ook wordt er een oplossing gezocht in de inperking van de informele zorg, in eerste instantie voor de nieuwkomers.

Voldongen feit

Dit zijn ingrijpende voorstellen, maar de werkgroep gaat nog een stapje verder. In het toekomstperspectief vanaf 2021 stelt zij het pgb als zodanig ter discussie en wordt de mogelijkheid genoemd om het pgb als geheel te vervangen door een nieuwe, beter beheersbare regeling, één waarbij onderscheid kan worden gemaakt tussen een regeling voor alleen nieuwe budgethouders of een regeling die (op termijn) ook voor bestaande budgethouders gaat gelden. Dat het rapport daarom bij veel budgethouders en bij Per Saldo de alarmbellen aanzet, zal niemand verbazen. Vooral het ter discussie stellen van het pgb is een wel heel vergaande gedachte. Bij de meeste politieke partijen staat de inhoudelijke waarde van het pgb hoog in het vaandel. Het pgb is verankerd in alle wetten, dat is een voldongen feit.

Wat vindt Per Saldo?

Het beschikbaar zijn van een instrument om eigen regie te voeren over de zorg, mag niet ter discussie staan. Laat eigen regie in de zorg regeren!
Het pgb kan niet louter en alleen worden gebruikt als financieringsvorm van zorgaanbieders zoals bij kleinschalige wooninitiatieven gebeurt. Daar is het pgb niet voor bedoeld.
Wat betreft het voorstel om de budgethouder te toetsen op vaardigheden, is Per Saldo niet op voorhand afwijzend, mits het uitgangspunt is: ondersteuning van de budgethouder, zodat een onderzoek naar vaardigheden niet uitsluitend tot toe- of afwijzing leidt, maar bijvoorbeeld ook een advies tot bijscholing kan opleveren.
Hetzelfde geldt voor de professional die met de budgethouder zou kunnen gaan meekijken naar het inzetten van de juiste zorg. Dit kan een welkome ondersteuning zijn, wanneer het doel ‘passende zorg voor de budgethouder’ is en de budgethouder of zijn vertegenwoordiger als gelijkwaardig partner worden beschouwd.
De buitengewoon sterke groei van het pgb (in de Wlz) rechtvaardigt een kritische blik op het juiste gebruik. Daar wil Per Saldo haar ogen niet voor sluiten. Naast het onwenselijke gebruik door instellingen, laten de cijfers een groei zien van de informele zorgverlening. Reden voor de werkgroep om ook daar haar pijlen op te richten. Per Saldo vindt dat er vooral genuanceerd naar informele zorgverlening gekeken moet worden. Dat niet alle zorg door naasten betaald kan blijven worden, lijkt een uitgemaakte zaak. Maar laat wel duidelijk zijn dat informele zorg wordt gegeven op grond van een indicatie, die aangeeft wat een budgethouder nodig heeft. Als een informele zorgverlener de beste zorg op maat garandeert of als professionele zorg ontbreekt, dan moet dit mogelijk zijn en blijven. Sterker nog, informele zorgverleners verdienen waardering, omdat zij werken voor hun naasten zonder enige sociale zekerheid: geen uitkering na beëindiging, geen opbouw pensioen, geen vakantiedagen. Zij werken bovendien voor een maximaal tarief dat in veel gevallen goedkoper is dan zorg van professionals of zorg in natura.

Per Saldo pleit er daarom voor om:

De positie van budgethouders/hun vertegenwoordiger te versterken, zodat zij op eenvoudige wijze hun pgb kunnen beheren en besteden (en als gevolg daarvan het pgb wordt gebruikt door de juiste doelgroep).
Budgethouders te ondersteun daar waar nodig: bij het beheren van het pgb, maar ook bij het inhuren van de juiste zorgverlener en het inzetten van de juiste zorg (waardoor een juist gebruik van het pgb is gegarandeerd).

Ten slotte

Nog maar nauwelijks gewend aan de veranderingen in de zorg, komt dit op ons af. Een rapport dat voor onrust en onzekerheid zorgt. U, budgethouder of vertegenwoordiger, bent hard toe aan een periode waarin het pgb eens met rust wordt gelaten. Dat hebt u wel verdiend na al die turbulente jaren! Per Saldo zal er in elk geval alles aan doen om ook hierin de belangen van budgethouders optimaal te behartigen. Dat doen we nu al ruim 20 jaar en die rol blijven we graag vervullen, vandaag én morgen!